PGS.TS Phạm Anh Vũ (phải ngoài cùng) đang phẫu thuật cho một trường hợp không có âm đạo tại Trung tâm Điều trị Quốc tế, BV Trung ương Huế
Thành công nói trên là tin vui đối với những phụ nữ không may mắc căn bệnh khiếm khuyết vùng kín bẩm sinh, vậy xin PGS cho biết rõ hơn về kỹ thuật này?
Kỹ thuật này gọi nôm na là tạo vùng âm đạo cho những phụ nữ vốn bẩm sinh không có bộ phận này. Chúng tôi ấp ủ từ năm 2010 mà trước đó đã nghiên cứu tích lũy trong những lần đi nghiên cứu, học tập ở Pháp, Đức. Tuy nhiên, lâu nay nhiều phụ nữ khuyết “vùng kín” cứ e ngại, mặc cảm. Có nhiều trường hợp đã chạy chữa nhiều nơi nhưng chưa trúng “thầy”. Cá nhân tôi không muốn “quảng cáo”, nhưng thực tế chúng tôi đã làm được, chỉ là đi sau các nước tiên tiến trên thế giới khoảng 13 năm. Cụ thể, chúng tôi đã triển khai phẫu thuật thành công cho 3 trường hợp đầu tiên ở Thừa Thiên Huế. Trong đó, 2 trường hợp 39 tuổi và 27 tuổi đều không có âm đạo và tử cung; trường hợp 15 tuổi không có âm đạo. Kỹ thuật này, tôi và các cộng sự tiến hành phẫu thuật nội soi, cắt một đoạn đại tràng (ruột già) khoảng 15cm, nhưng vẫn giữ mạch sống để nối từ tử cung và tạo âm đạo. Bình quân, mỗi trường hợp phẫu thuật mất khoảng 2 - 3 giờ, nhưng với trường hợp 15 tuổi có tử cung nhưng không có âm đạo được xem ca phẫu thuật khó, phức tạp, nên mất gần 4 giờ để cắt nối, vừa tạo âm đạo, vừa phải đảm bảo lưu thông kinh nguyệt, chức năng sinh sản.
Triển khai ứng dụng kỹ thuật này, theo PGS có ưu điểm và khó khăn gì?
Ứng dụng kỹ thuật lấy ruột già nối tạo âm đạo là giải pháp tối ưu được chúng tôi nghiên cứu tích lũy qua nhiều năm kinh nghiệm làm nghề. Ưu điểm trước hết là muốn tạo âm đạo có độ dài bao nhiêu cũng được (10, 15, thậm chí 20cm); phần nối được mạch máu tưới nuôi sống nên rất tốt. Hơn nữa, khi dùng ruột già là có niêm mạc ruột nên sẽ tiết độ nhầy tốt và độ co giãn cao. Trường hợp nếu đoạn đại tràng (ruột già) không đủ độ dài thì buộc phải dùng ruột non để thay thế, nhưng chắc chắn không tốt bằng. Đây là tình huống được cho khó khăn nhất trong trường hợp bất khả kháng. Nhưng rất may, 3 ca chúng tôi thực hiện không thuộc dạng này.
Thưa PGS, đây vẫn chỉ mới một vài trường hợp, vậy để thấy “độ bền” thì phải chờ thời gian bao lâu?
Với hai trường hợp vừa phẫu thuật mới đây chỉ sau 6 ngày đã xuất viện. Còn trường hợp đầu tiên phẫu thuật cách đây 3 tháng, đến nay họ đã trở lại BV kiểm tra sức khỏe và mọi chuyện đều ổn. Thực tế, đây là bệnh lý của sản khoa chứ không phải là của khoa ngoại nhưng theo nghiên cứu của chúng tôi, việc sử dụng ruột già có “độ bền” rất cao. Để đảm bảo an toàn, thông thường khoảng 3 tháng sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể quan hệ bình thường với chồng, vẫn có khả năng mang thai, sinh sản như phụ nữ khác... vì những trường hợp này đều có buồng trứng. Nhiều trường hợp trên thế giới sức khỏe vẫn an toàn, thậm chí mang thai, sinh con bình thường.
Mỗi trường hợp như vậy chi phí khoảng bao nhiêu?
Trung bình, mỗi trường hợp chi phí khoảng 30 triệu đồng, nếu không có bảo hiểm y tế sẽ tăng thêm gấp rưỡi, tức khoảng 50 triệu đồng. Với kỹ thuật này, chúng tôi nghe bệnh nhân kể chỉ có một bác sĩ ở TP. Hồ Chí Minh thực hiện được mà chi phí hơn 150 triệu đồng (hiện bác sĩ này đã ở nước ngoài). Còn nhiều người đã khảo sát tại Thái Lan, mỗi trường như vậy chi phí ít nhất là 20.000 USD (khoảng hơn 500 - 600 triệu đồng).
Theo PGS thời điểm nào cần can thiệp kỹ thuật này là phù hợp?
Những phụ nữ khuyết “vùng kín” được gọi là hội chứng Rokitansky - các bộ phận trên cơ thể bé gái mắc bệnh vẫn phát triển bình thường nhưng không có cơ quan sinh dục. Ở Việt Nam, cứ 5.000 bé gái sinh ra thì có một trường hợp mắc. Nhẩm tính con số này thì không hề nhỏ. Với những trường hợp này, tốt nhất cần can thiệp lúc tuổi dậy thì (khoảng 13 - 14 tuổi). Giai đoạn này thường các bé có triệu chứng đau bụng kinh. Như trường hợp vừa phẫu thuật cho bé gái 15 tuổi mới đây, em đau tức bụng dưới, ứ kinh chuyển màu đen sẫm như bùn gần 2 năm vì một lý do không có âm đạo để kinh thoát ra ngoài. Trường hợp này nếu không phẫu thuật, can thiệp kịp thời sẽ rất nguy hiểm đến tính mạng.
Nếu có lời khuyên với những người mắc hội chứng Rokitansky, PGS sẽ nói gì?
Chúng tôi muốn nhắn gởi đến với các bạn không may mắc phải căn bệnh này không nên quá lo lắng, mặc cảm, sống khép kín. Hiện nay, căn bệnh này đã phẫu thuật bằng phương pháp mổ nội soi, lấy một phần ruột già để tạo ra âm đạo trở lại như phụ nữ bình thường khác, có khả năng sinh con, xây dựng cuộc sống gia đình vui tươi hạnh phúc... Kỹ thuật này lần đầu tiên có mặt ở khu vực miền Trung -Tây nguyên và Việt Nam cũng chỉ triển khai một vài trường hợp cá biệt nhưng chi phí quá lớn, vượt xa khả năng người có thu nhập thấp. Quan điểm của chúng tôi là rất muốn chia sẻ, chuyển giao kỹ thuật này đến các đồng nghiệp, bệnh viện trong và ngoài tỉnh nhằm hợp sức đẩy lùi hội chứng Rokitansky ở Việt Nam trong thời gian sớm nhất.
Cám ơn PGS về cuộc trao đổi!
Minh Văn (thực hiện)